مقدمه: اشتغال زنان به عنوان يك پديده اجتماعي پيامدهاي متعددي در زمينه هاي خانوادگي، اقتصادي،اجتماعي و فرهنگي دارد.

در اين ميان از يك سو نقش آموزشي و تربيتي مادران در خانه و از سوي ديگر تغيير و تحولات سريع جامعه، پيشرفت هاي تكنولوژي و نياز به پرورش فرزنداني متفكر كه قادر به رويارويي با دنياي غيرقابل پيش­بيني باشند، اهميت اشتغال زنان را در مسايل مربوط به پرورش و تربيت فرزندان دوچندان مي­سازد (بوشارلا، ترجمه، شجاع رضوی 1371؛ ايسيكوگوون، 2007؛ باربرودلفابرو، 2000؛ تاليب، محمدومامات، 2011). عزت نفس از جمله فاکتورهای مهم بهداشت روانی در افراد جامعه محسوب می‌شود که کمبود آن در زندگی فردی و اجتماعی اثراتی منفی را در روابط اجتماعی، خانوادگی، اشتغال و طول عمر افراد ایفا می­‌کند و از آنجایی که شکل­ گیری شخصیت افراد در دوران کودکی و نوجوانی پایه­ گذاری می­‌شود توجه به این موضوع در نوجوانان از اهمیت برخوردار است (ماسن، ترجمه پاسایی، 1372). یکی دیگر از مهم­ترین نیازهای انسان که در بسیاری از نظریه ها و پژوهش­ های روانشناسی، جامعه شناسی، علوم سیاسی و مدیریت به آن اشاره شده است، نیاز به امنیت و تعلق است. به عنوان مثال اریک فروم (1941) سائق امنیت جویی را یک سائق جهانی معرفی کرده است و می­گوید: ناامنی رابطه تنگاتنگی با زندگی انسان و حتی موجودیت او دارد. اهمیت مادر برای کودک تنها در رفع نیازهای او خلاصه نمی­شود، بلکه همه احساس امنیت کودک وابسته به وجود مادر است (عطارد، 1385). با توجه به افزایش سریع اشتغال دختران و مادران در جامعه ما، بررسی و مطالعه اثرات و ارتباط آن بر شخصیت فرزندان نیازمند توجه بیشتری است. پس از شناسایی و دریافت چنین ارتباطی می توان در ارتباط و مشاوره والدین نوجوانان، با اطمینان بیشتری گام برداشت.لذا پژوهش حاضردر پي آن است که به مقایسه این سه مولفه (احساس امنیت، عزت نفس، احساس تعلق) در فرزندان دختر دبیرستانی دارای مادر شاغل با غیر شاغل بپردازد.

روش پژوهش: پژوهش حاضر، توصیفی و از نوع طرح علی مقایسه­ ای است. جامعه آماری در این پژوهش، کلیه دانش آموزان دختر دبیرستانی شهر مشهد در سال تحصیلی 92ـ91 می­ باشند.نمونه آماری، تعداد 140 نفر از دانش­ آموزان دختر دبیرستانی شهر مشهد می ­باشند که به روش نمونه­ گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. داده­ ها با استفاده از پرسشنامه سنجش مسئولیت ­پذیری، احساس امنیت، عزت نفس واحساس تعلق دانش­ آموزان به دست آمده است (این پرسشنامه 5 مؤلفه دارد که شامل سنجش میزان مسئولیت پذیری و نیز عوامل تأثیرگذار(احساس امنیت، عزت نفس، احساس تعلق) بر آن است که توسط کردلو(1389) ساخته شده است (در این تحقیق فقط سه مولفه احساس امنیت، عزت نفس واحساس تعلق در نوجوانان مورد ارزیابی قرار گرفته است).

نتایج: نتایج تحلیل واریانس چند متغیره نشان داد که گروه‌ها حداقل در يكي از متغيرها از هم متفاوتند. (98/0=پیلایی،05/0 , p<06/2 = (134،5)F ) نتایج نشان داد که بین دانش آموزان دو گروه در مؤلفه­ های، احساس امنیت (05/0p<) و احساس تعلق (05/0p<) تفاوت معناداری وجود دارد و فرزندان مادران شاغل احساس امنیت و تعلق بیشتری دارند، ولی بین میزان عزت نفس (05/0p<) فرزندان مادران شاغل در مقایسه با  فرزندان مادران خانه دار تفاوت معناداری مشاهده نشد.

منصوره افشاری؛ کارشناسی ­ارشد مشاوره دانشگاه علامه طباطبایی

فریده نظرزاده؛ کارشناسی­ ارشد روانشناسی عمومی دانشگاه فردوسی مشهد